Muzeum w Kłaninie chce przejąć lęborski czołg

Czy czołg IS-2 z Parku Chrobrego trafi do Muzeum Techniki Militarnej i Historii Pomorza w Kłaninie? Wniosek o przekazanie czołgu – pomnika wpłynął już do ratusza. To pokłosie akcji radnego PiS-u Łukasza Kuriaty inicjatora usunięcia radzieckiej maszyny z cokołu w parku.

Radny Prawa i Sprawiedliwości Łukasz Kuriata ujawnił pismo jakie trafiło z muzeum do Przewodniczącego Rady Miasta Lęborka.

Mateusz Deling prezes fundacji Exercitus z Władysławowa i założyciel Muzeum Techniki Militarnej w Kłaninie (gmina Krokowa) pisze w oficjalnym piśmie:

„Popieram inicjatywę radnych, związaną z oświadczeniem prezesa Instytutu Pamięci Narodowej w sprawie dekomunizacji przestrzeni publicznej. Uważam, że miejsce pomnikowych reliktów jest w muzeach. Chcąc zachować ten obiekt dla potomnych, wnioskuje o przekazanie go do będącego w trakcie zaawansowanej budowy „Muzeum Pancernego” w Kłaninie. Jest to nowa placówka muzealna na mapie Polski. Ta prywatna jednostka może poszczycić się jedną z największych w Polsce kolekcji broni pancernej. Wszystkie prezentowane u nas maszyny są w pełni oryginalne oraz sprawne. Nasza placówka jest w założeniu muzeum narracyjnym, opowiadającym w szczególności o roli Polskiego Żołnierza w zwycięstwie nad Niemcami w czasie drugiej wojny światowej. Czołg IS-2 będzie miał zapewnione miejsce w kolekcji stałej Muzeum. Odpowiedni opisany i zaprezentowany m.in. w materiałach audiowizualnych, pozostanie częścią historii Lęborka i Pomorza, a mieszkańcy miasta będą mogli oglądać go „po sąsiedzku”.

Ostatnia próba likwidacji czołgu miała miejsce w Lęborku w roku 2017 na podstawie przytoczonej przez prezesa Nawrockiego ustawy. Wtedy jednak, Instytut Pamięci Narodowej stwierdził, że lęborski czołg nie spełnia przesłanek do jego likwidacji.

Lęborski czołg IS-2 pojawił się w Parku Chrobrego jesienią 1968 roku, z okazji 25-lecia powstania Ludowego Wojska Polskiego. Po wydarzeniach marcowych w tym samym roku władza Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej chciała podkreślić trwałość ustroju komunistycznego i postawiła wiele militarnych pomników. Czołg w parku nie przypadkowo lufę skierowaną ma na zachód.

Pierwszy ciężki radziecki czołg IS-2 (IS – Iosif Stalin) wyprodukowano latem 1943 roku w Czelabińsku. Początkowo nosił on oznaczenie „obiekt 237”, a po zmianie lufy na większy kaliber 122 mm „obiekt 240. Jego głównym konstruktorem był N. F. Szaszmurin. 8 sierpnia 1943 czołg został przyjęty do uzbrojenia Armii Czerwonej.

Po raz pierwszy IS-2 został użyty podczas walk na Ukrainie na początku 1944 roku. Dwadzieścia jeden czołgów typu IS-2 zniszczyło ponad czterdzieści Tygrysów i Elefantów, tracąc przy tym tylko osiem czołgów. Niemieckie czołgi ciężkie, które były z łatwością niszczone, nie posiadały odpowiedniego działa, aby odpowiedzieć na armatę 122 mm.

Podczas II wojny światowej sowieci wyprodukowali ok. 3400 egzemplarzy tych potężnych czołgów, wozy typu IS-2 odegrały znaczącą rolę w wojennych zmaganiach, były szczególnie przydatne w zwalczaniu regionów umocnionych i fortyfikacji betonowych, wyznaczyły też dalszy kierunek rozwoju broni pancernej. Podczas wojny Wojsko Polskie otrzymało 71 czołgów tego typu, po zakończeniu walk kolejne wozy zakupiono w ZSRR, pojazdy były w polskiej armii eksploatowane do początku lat 60-tych ubiegłego stulecia.

Historia egzemplarza IS-w w Lęborku nie jest do końca znana. Prawdopodobnie czołg ten był w składzie 4 Pułku Czołgów Ciężkich i być może brał udział walkach o Wał Pomorski i zdobycie Kołobrzegu.

Po zakończeniu II wojny światowej czołg prawdopodobnie służył w 4 Pomorskim Pułku Czołgów Ciężkich w Jarocinie, Elblągu i Lęborku, a po rozformowaniu jednostki prawdopodobnie trafił do Słupska.

Już w latach 90-tych podejmowano inicjatywy usunięcie czołgu z cokołu będącego niegdyś elementem altany – pomnika żołnierzy poległych podczas I wojny światowej. Przeciwnicy militarnego i komunistycznego reliktu w przestrzeni miasta wskazywali na jego złowrogą symbolikę i nawiązanie do Armii Czerwonej, której szlak bojowy znaczyły przemoc, gwałty i grabieże. Planowano przekazanie lęborskiego IS-2 do Muzeum Broni Pancernej w Żaganiu, czy też do Muzeum Eksploracji w Przeźmierowie koło Poznania.

Radny Łukasz Kuriata planuje zebrać podpisy pod Obywatelską Inicjatywą Uchwałodawczą i po zebraniu wymaganej liczby podpisów złożyć projekt o usunięcie czołgu do rozpatrzenia Radzie Miejskiej.