„Renta alkoholowa” to potoczne określenie renty z tytułu niezdolności do pracy, którą można otrzymać z ZUS, gdy długotrwałe nadużywanie alkoholu prowadzi do schorzeń uniemożliwiających pracę. Mało kto zdaje sobie sprawę z istnienia takiego świadczenia. Aby je otrzymać należy wykazać, że choroby takie jak marskość wątroby, polineuropatia lub zaburzenia psychiczne są skutkiem choroby alkoholowej.
Świadczenie, które w takiej sytuacji wypłaca ZUS nazywane jest oficjalnie rentą z tytułu niezdolności do pracy. Mogą je otrzymać ubezpieczeni, którzy spełniają określone warunki, czyli są niezdolni do pracy, mają wymagany staż ubezpieczenia, a ich niezdolność do pracy powstała w okresie składkowym lub nieskładkowym, albo w ciągu 18 miesięcy od jego ustania.
Wysokość renty po waloryzacji w marcu 2025 r. wynosi 1878,91 zł brutto dla osób całkowicie niezdolnych do pracy lub 1409,18 zł brutto dla osób częściowo niezdolnych do pracy. Aby otrzymać takie świadczenie, należy udowodnić przed lekarzem orzecznikiem ZUS, że choroba alkoholowa spowodowała trwały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu, który uniemożliwia pracę, a nie sam alkoholizm jest podstawą do przyznania renty.
W 2019 roku rentę pobierało około 4,3 tys. osób, ale w 2022 roku – już tylko 3 tys. osób. Według danych ZUS i Eurostatu, Polska od wielu lat jest krajem Unii Europejskiej, w którym umieralność spowodowana nadużywaniem alkoholu jest bardzo wysoka. Gorsza sytuacja panuje tylko w Słowenii.
– Osobą niezdolną do pracy jest ta, która częściowo lub całkowicie utraciłeś możliwość wykonywania pracy zarobkowej z powodu stanu zdrowia – informuje Krzysztof Cieszyński, regionalny rzecznik prasowy ZUS województwa pomorskiego. – Jeżeli utraciła możliwość wykonywania pracy zgodnej z kwalifikacjami, to jest osobą częściowo niezdolną do pracy, a jeżeli utraciła możliwość wykonywania jakiejkolwiek pracy, to jest osobą całkowicie niezdolną do pracy. Lekarz ustala niezdolność do pracy na podstawie badania, wywiadu i dokumentacji medycznej, biorąc pod uwagę wiele różnych czynników łącznie: stan zdrowia, wiek, doświadczenie zawodowe, ogólny stan psychofizyczny, możliwość przekwalifikowania zawodowego i rehabilitacji, wykształcenie.
Tylko w 2024 r. ZUS wypłacił renty z tytułu niezdolności w kwocie 61,4 mln zł, spowodowanej następującymi jednostkami chorobowymi:
– zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane użyciem alkoholu (F10),
– alkoholowa choroba wątroby (K70),
– efekt toksyczny alkoholu (K70),
– przypadkowe zatrucie przez narażenie na alkohol (X45),
– zatrucie przez narażenie na alkohol, o nieokreślonym zamiarze (Y15),
– działanie alkoholu na podstawie oznaczenia jego poziomu we krwi (Y90).
ZUS posługuje się obowiązującą Międzynarodową Statystyczną Klasyfikacją Chorób i Problemów Zdrowotnych Rewizja X (ICD-10).
Aby uzyskać rentę wymagany jest odpowiedni do wiek, staż ubezpieczenia (okres składkowy i nieskładkowy), który wynosi:
1 rok – jeżeli ktoś stał się niezdolny do pracy zanim ukończył 20 lat,
2 lata – jeżeli ktoś stał się niezdolny do pracy między 20 a 22 rokiem życia,
3 lata – jeżeli ktoś stał się niezdolny do pracy między 22 a 25 rokiem życia,
4 lata – jeżeli ktoś stał się niezdolny do pracy między 25 a 30 rokiem życia,
5 lat – jeżeli ktoś stał się niezdolny do pracy po ukończeniu 30 lat, przy czym okres ten musi przypadać w ciągu ostatnich 10 lat: przed dniem, w którym zgłosił wniosek o rentę lub przed dniem, w którym powstał niezdolność do pracy.
Wymóg, że niezdolność do pracy musi powstać w czasie okresów składkowych lub nieskładkowych nie obowiązuje, jeśli ubezpieczony spełni łącznie następujące warunki:
– Jest całkowicie niezdolny do pracy i ma co najmniej: 20-letni staż ubezpieczeniowy – jeśli jest kobietą lub 25-letni staż ubezpieczeniowy– jeśli jest mężczyzną.
– Jeśli ktoś stał się niezdolny do pracy po ukończeniu 30 lat, nie musi posiadać 5 lat w 10 latach przed zgłoszeniem wniosku lub powstaniem niezdolności do pracy, jeśli jest całkowicie niezdolny do pracy oraz udowodnił: 25 lat składkowych – kobieta, 30 lat składkowych – mężczyzna.
Źródło: Zakład Ubezpieczeń Społecznych / Oddział w Gdańsku
