W Lęborskim Centrum Kultury Fregata obyła się wieka, uroczysta gala 40. Ogólnopolskiego Konkursu Literackiego im. Mieczysława Stryjewskiego w Lęborku – jednego z najważniejszych wydarzeń literackich na Pomorzu, z renomą w całej Polsce. Ogłoszono wyniki i poznaliśmy laureatów nagród głównych. Łącznie do tegorocznej edycji wpłynęło ponad 400 poetyckich i prozatorskich prac.
Wydarzenie zorganizowano się we Fregacie w piątek, 28 listopada. Od czterech dekad konkurs nie tylko łączy miłośników poezji, ale także prozy i literatury w ogóle, tworząc wyjątkową przestrzeń dla twórców i czytelników z całego kraju. To miejsce, gdzie pasja do słowa pisanego rozkwita i inspiruje kolejne pokolenia. Przez 40 lat na konkurs wpłynęło ponad osiem tysięcy prac. W jednej z edycji nagrodę zdobył mieszkaniec Nowej Zelandii. Siłą konkursu są ludzie i unikalna tradycje, wśród nich nurt regionalny. Konkurs, choć ogólnopolski, pieczołowicie pielęgnuje twórczość lokalnych autorów. Renata Suchodolska, Małgorzata Borzeszkowska i Marcin Czynszak – to nazwiska, które na trwałe wpisały się w historię konkursu. Misję konkursu pokazuje różnorodność przyznawanych nagród, z prestiżowym Grand Prix Marszałka Województwa Pomorskiego. Wśród laureatów konkursu jest Jacek Dehnel, jeden z najważniejszych współczesnych pisarzy.
Na jubileuszowy konkurs wpłynęło łącznie ponad 400 tekstów – wierszy i utworów prozatorskich. Laureatów wybrało jury – przewodniczący prof. Kazimierz Nowosielski, który przewodniczy jury od ponad dwóch dekad oraz Wojciech Boros, Małgorzata Borzeszkowska, Tomasz Fopke, Daniel Odija i Jerzy Stachurski.
Za wyjątkowy styl, wyobraźnię i świeżość spojrzenia, które połączyły wszystkich jurorów, laureatem Nagrody Grand Prix Marszałka Województwa Pomorskiego został Przemysław Karbowski z Żor za opowiadanie „Bieg na ostentację”. Nagrodę wręczyła radna Sejmiku Województwa Pomorskiego Iwona Mielewczyk.
– To dla mnie ogromny zaszczyt, za który chciałem bardzo podziękować – powiedział laureat odbierając nagrodę.
W kategorii poezja za konsekwencję, poetycką mądrość i niezmienną wiarę w siłę słowa Nagrodę Burmistrza Miasta Lęborka za zajęcie I miejsca jury przyznało Grzegorzowi Chwiedukowi z Kępic, poecie, satyrykowi, nauczycielowi, laureatowi wielu wyróżnień za poezję i prozę, także w konkursie Stryjewskiego. Nagrodę wręczył burmistrz Lęborka Jarosław Litwin.
– Jestem nagrodzony tutaj trzeci raz, ale po raz pierwszy za poezję – podkreślił laureat.
Za refleksyjną, dojrzałą poezję, która w prosty sposób buduje emocje Nagrodę Rady Miejskiej w Lęborku za zajęcie II miejsca odebrał Piotr Piątek z Kołobrzegu, stomatolog z zawodu, laureat konkursu z 2022 roku. Nagrodę wręczył przewodniczący Rady Miejskiej Radosław Zimnowoda.
Trzecie miejsce zajęła polonistka i podróżniczka Mariola Kruszewska z Mińska Mazowieckiego. Nagrodę wręczyła wiceprzewodnicząca Rady Miejskiej Halina Łukian.
W kategorii proza Nagrodę Starosty Lęborskiego za zajęcie I miejsca jurorzy przyznali Pawłowi Fleszarowi z Łańcuta, autorowi opowiadania pt. „Człowiek wolny idzie do piekła drogą, jak mu się podoba”. Nagrodę wręczył wicestarosta lęborski Adrian Wenta.
– Literatura to okno na ludzką duszę. W czasach, gdy wszystko przyspiesza, słowo pisane przypomina nam, że warto się zatrzymać. Warto wsłuchać się w ciszę. Warto poszukać głębi. Mieczysław Stryjewski pokazał, że twórczość może przezwyciężyć każdą trudność. To lekcja, która wciąż jest aktualna. Jako samorząd powiatowy jesteśmy dumni, że możemy wspierać ten konkurs, bo kultura to nie dodatek – to fundament tożsamości naszego regionu. Lębork to nie tylko drogi i infrastruktura. To także miejsce, gdzie słowo ma znaczenie, gdzie literatura ma swój dom – powiedział ze sceny jubileuszowej gali wicestarosta Adrian Wenta.
Nagrodę Przewodniczącego Rady Powiatu Lęborskiego za zajęcie II miejsca otrzymał Dominik Kasicki z Gdańska za opowiadanie „Staruszka”. Nagrodę wręczył przewodniczący Rady Powiatu Lęborskiego Mirosław Tandek.
Nagrodę za III miejsce przyznano Marcinowi Bieleckiemu z Warszawy. Nagrodę wręczył członek Zarządu Rady Powiatu Lęborskiego Arkadiusz Kąkol.
W ramach konkursu przyznawane są także nagrody specjalne. Nagrodę Burmistrza Miasta Lęborka dla lęborskiego twórcy otrzymała Agata Sobisz z Lęborka, za opowiadanie „Autoportret z piekła”. Nagrodę wręczył burmistrz Jarosław Litwin. Laureatka pochodzi z Podlasia, ale los i literatura przywiodły ją do Lęborka, gdzie dalej rozwija swoją literacką pasję. Z wykształcenia jest polonistką, z zamiłowania twórczynią fantastyki, pisząc o demonach i słowiańskich strachach.
– Czterdzieści lat brzmi jak epoka. Niewiele jest inicjatyw w naszym mieście, które przetrwały tyle lat. Jest to też dowód na to, jak żywa jest potrzeba obcowania lęborczan z poezją i literaturą. W imieniu mieszkańców Lęborka chciałbym podziękować i pogratulować wszystkim osobom, które dołożyły cegiełkę do każdej z czterdziestu edycji. Szczególne podziękowania chciałbym skierować do dyrektor Miejskiej Biblioteki Publicznej za to, że od wielu lat dba o ten konkurs i jego rozwój – powiedział burmistrz Jarosław Litwin.
Nagrodę Zarządu Głównego Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego otrzymała Adela Kuik-Kalinowska ze Strzelinka. Nagrodę wręczyła Beata Jankowska, radna Sejmiku Województwa Pomorskiego i członek Zarządu Głównego Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego. Zrzeszenie wręcza swoją nagrodę niemal od samego początku konkursu, bo od 1987 roku.
Nagrodę Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego Oddział w Lęborku odebrała Krystyna Lewna z Łęczyc. Nagrodę wręczył prezes lęborskiego oddziału Ryszard Wenta. Laureatka to nauczycielka, poetka, pisarka dla której język kaszubski jest nie tylko narzędziem twórczym, ale sercem tożsamości. Mieszka w Godętowie i od lat jest wierna kaszubskiej tradycji. To autorka wielokrotnie nagradzana w konkursie w kategorii kaszubskiej. Nagrodę otrzymała za piękno i prawdę kaszubskiego słowa, za wierność językowi i ludziom o których pisze.
Z okazji jubileuszu przyznane zostały Medale Marszałka Województwa Pomorskiego „De Nihilo Nihil Fit” (z łac., w tłum. „Z niczego nic nie powstaje”). Medale wręczyła radna Sejmiku Województwa Pomorskiego Iwona Mielewczyk, która odczytała też list gratulacyjny w imieniu Samorządu Województwa Pomorskiego, przekazany przez przewodniczącego Sejmiku Jana Kleinschmidta. Medal otrzymała Zofia Biskupska-Lisiecka, dyrektor Miejskiej Biblioteki Publicznej w Lęborku, reżyser konkursowej gali od 1995 roku, Leszek Buchowski, Jarosław Klassa, dr Bogdan Libich, prof. Kazimierz Nowosielski, Teresa Szczepańska, Regina Szczupaczyńska, Ryszard Wenta i Adam Wiśniewski.
Oddając hołd tradycji, uczniowie z I Liceum Ogólnokształcącego w Lęborku zaprezentowali umiejętności recytatorsko-interpretacyjne w Turnieju Jednego Wiersza. Zmierzyli się z utworami lęborskich poetów, laureatów konkursu z poprzednich lat. Najwięcej głosów publiczności otrzymała Karina Krop za recytację wiersza pt. „Kiedyś napiszę dla Ciebie wiersz”, którego autorką jest Iga Kardas, laureatka z 2010 roku. Nagrodę wręczył zastępca burmistrza Lęborka Krzysztof Król.
Łącząc słowo z tańcem i akrobacją wystąpiła grupa akrobatyczna Balans pod kierownictwem Sandry Mazur z Młodzieżowego Domu Kultury.
Muzycznym zwieńczeniem jubileuszu był koncert Krzysztofa Napiórkowskiego – wokalisty, pianisty i kompozytora, artysty łączącego w swojej twórczości piosenkę autorską, poetycką i jazz. Nominowany został do nagrody Fryderyk 2019 za solowy album „Semi electric”. Artysta wydał siedem albumów solowych.
Galę poprowadzili Małgorzata Cukrowska i Robert Silski.
W trakcie imprezy dostępne było wydawnictwo pokonkursowe oraz prace rękodzielnicze podopiecznych Środowiskowego Domu Samopomocy Lwiątko.
Jubileuszowa edycja konkursu to szereg działań podjętych przez bibliotekę, zwieńczonych wielkim finałem w ostatni piątek listopada. „Poezja na przystankach” to inicjatywa, dzięki której wiersze lęborskich laureatów konkursu towarzyszyły mieszkańcom w codziennych podróżach, przypominając, że literatura jest wszędzie. „Wlepki z poezją” to akcja, dzięki której słowa Stryjewskiego trafiły do domów, toreb i notesów, by inspirować na co dzień. Młodzież nagrała playlisty, których można posłuchać w drodze do pracy czy szkoły. Biblioteka udostępniła przechowywane dotychczas w prywatnych zbiorach unikatowe, archiwalne nagranie gali konkursu z roku 2000.
Jak co roku, biblioteka wydała tomik pokonkursowy z tekstami laureatów Ogólnopolskiego Konkursu Literackiego im. Mieczysława Stryjewskiego. W tym wydaniu nie zabrakło również ilustracji, które stworzyła młoda, utalentowana plastyczka Amelia Pobłocka z Młodzieżowego Domu Kultury w Lęborku.
Wydany został także biuletyn jubileuszowy z okazji 40-lecia konkursu. To podróż przez cztery dekady literatury, pełna archiwalnych zdjęć, wspomnień i ciekawostek. Czytelnicy odnajdą w nim historię konkursu od pierwszych edycji, unikatowe materiały archiwalne oraz mnóstwo inspiracji i wzruszeń.
Obie publikacje są świadectwem pasji, talentu i kulturalnej tradycji Lęborka. To dowód na to, że słowo pisane ma moc łączenia pokoleń i inspirowania do tworzenia. Oba wydawnictwa będą wkrótce dostępne w Bibliotece Miejskiej w Lęborku – w Dziale dla Dorosłych oraz w Klubie Prasy i Książki.
Konkurs organizowany jest dla upamiętnienia Mieczysława Stryjewskiego, związanego od 1945 roku z Lęborkiem, niepełnosprawnego na skutek choroby Parkinsona poety. Literacko zadebiutował w 1937 r. a w 1953 r. został przyjęty w poczet Związku Literatów Polskich, co oznaczało oficjalne uznanie za pisarza. Jak głosi oficjalna biografia literata, był człowiekiem niezwykłym, niezwykła była też jego twórczość. Swoje utwory pisał ołówkiem w zeszycie, ponieważ choroba uniemożliwiała pisanie na maszynie. Życiowo i literacko starał się zachować optymizm, otwartość na świat i na drugiego człowieka. Jego poezja rodziła się w sercu, poeta ją tylko zapisywał. Dlatego nie można jej porównywać do poezji dawnej ani też współczesnej, bo powstawała poza wszelkimi szkołami i prądami poetyckimi. To poezja człowieka, który przeciwstawił się losowi, który nie mogąc budować domów lub pracować na roli, dał z siebie to, co mógł – swoje duchowe możliwości.
Wydarzenie odbyło się pod honorowym patronatem marszałka województwa pomorskiego Mieczysława Struka. W organizację zaangażowali się m.in.: burmistrz Lęborka, Rada Miejska w Lęborku, Zarząd i Rada Powiatu Lęborskiego, Miejska Biblioteka Publiczna w Lęborku, Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie, Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 1 w Lęborku i Lęborskie Centrum Kultury Fregata.
Konkurs został sfinansowany przez Urząd Miejski w Lęborku, z pomocą Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego, Starostwa Powiatowego w Lęborku i Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego w Gdańsku.
Źródło, zdjęcia: Urząd Miejski w Lęborku, Starostwo Powiatowe w Lęborku
