W Wielkopolsce mają marcińskie rogale, ale na Kaszubach to gęsina w różnych odsłonach jest typową listopadową potrawą. Dawniej w Dzień świętego Marcina (11 listopada) obowiązywał zwyczaj zanoszenia tłustych gęsi do dworu, do klasztoru i do kościoła, ponieważ późną jesienią gęsi są najtłuściejsze i najdorodniejsze. Niektóre wsie, organizowały w dzień św. Marcina konkursy na najokazalszą gęś. Klucze dzikich gęsi, odlatujących jesienią do ciepłych krajów, nazywano „ptakami św. Marcina” lub „gęsiami św. Marcina”.
Główne święto gęsi na Pomorzu to tradycyjnie już Festiwal Gęsiny w Swołowie (gm. Słupsk). To spotkanie z hodowcami, szefami kuchni, ale również paniami z kół gospodyń wiejskich – w namiocie na terenie skansenu w Zagrodzie Albrechta odbywa się biesiada i degustacja jednego z najlepszych pomorskich produktów. Organizowana od trzynastu lat, stała się już rozpoznawalnym wydarzeniem w Województwie Pomorskim. Rok rocznie przyciąga blisko dziesięć tysięcy turystów, zainteresowanych hodowlą gęsi pomorskiej i produktami, wytwarzanymi z jej mięsa. W tym roku odbędzie się w dniach 11-13 listopada w godzinach 10:00-17:00.
Wśród 174. produktów z Listy Produktów Tradycyjnych można znaleźć wyroby z gęsi: gęś pieczona pomorska, okrasa z gęsiny/òbòna, pierśnik dębogórski, smalec z gęsi pomorskiej. Było to święto oznaczające koniec zajmowania się rolą i początek zimy. Wyznaczało naturalny koniec jesieni, corocznych żniw i zbiorów, rozpoczynało zimowe prace gospodarcze. Zbiega się także z zakończeniem oktawy Wszystkich Świętych.
W Polsce Dzień św. Marcina obchodzony jest co najmniej od XVI w. Na to wskazują źródła, jednakże prawdopodobnie jest to święto pogańskie jeszcze ze średniowiecza, które Kościół dopasował i zmienił w święto kościelne. Podobnie jak w innych państwach, był to koniec zbiorów i porzucenie pracy na roli, a zajęcie się pracą w gospodarstwie. Zakończono wypasanie bydła i połowów ryb. Okres ten sprzyjał hucznym ucztom i zabawom, tańcom, biesiadom, przypominając mini-karnawał. Była to świetna okazja do celebrowania darów ziemi dla ludzi. Świętować w ten sposób możemy także obecnie.
Polska jest jednym z największych eskorterów gęsiny w Europie, 90 % gęsi hodowanych w Polsce trafia na rynek Niemiecki.
Zdjęcie: Muzeum Kultury Ludowej Pomorza w Swołowie, fot. Pomorskie Travel
