Rodzice małych dzieci mają powód do zadowolenia. Jeśli zatrudnią nianię na tzw. umowę uaktywniającą, część składek na ubezpieczenie społeczne opłaci za nich państwo.
Jest to korzystne rozwiązanie zwłaszcza dla osób w wieku emerytalnym, bo może zwiększyć wysokość ich emerytury. Wynagrodzenie niani można dodatkowo pokryć ze świadczenia „Aktywni rodzice w pracy”, znanego jako babciowe.
To forma legalnego zatrudnienia niani, dostępna dla rodziców dzieci od 21. tygodnia życia do końca roku szkolnego, w którym dziecko skończy 3 lata (a w niektórych przypadkach nawet do 4. roku życia, jeśli nie uda się zapewnić miejsca w przedszkolu).
Nianią może być każda osoba pełnoletnia, także ktoś z rodziny – na przykład babcia, dziadek, ciocia czy wujek. Nie mogą to być jednak rodzice dziecka.
Umowę z nianią trzeba zawrzeć na piśmie. Powinna zawierać: kto ją podpisuje, czego dotyczy, gdzie i kiedy niania będzie opiekować się dzieckiem, ile dzieci obejmuje opieka, jakie są obowiązki niani, ile będzie zarabiać i kiedy dostanie wypłatę. Trzeba też określić, na jak długo zawarto umowę oraz jak można ją zmienić lub zakończyć.
Po podpisaniu umowy, rodzic ma 7 dni na zgłoszenie niani do ZUS. Wcześniej musi zarejestrować się jako płatnik składek (chyba że już nim jest, np. jako przedsiębiorca). Potem zgłasza się nianię jako osobę ubezpieczoną. Zgłoszenie można wysłać elektronicznie przez PUE ZUS, pocztą lub złożyć osobiście. Pracownicy ZUS oferują w tym zakresie pomoc. Po zgłoszeniu należy co miesiąc przekazywać deklaracje i raporty – chyba że pensja niani nie przekracza połowy minimalnej płacy, wtedy formalności załatwia się tylko raz.
Jeśli opieka nad dzieckiem to jedyne zajęcie niani, wtedy musi być objęta obowiązkowo ubezpieczeniem emerytalnym, rentowym, wypadkowym oraz zdrowotnym. Gdy jednak niania pracuje, gdzieś indziej na cały etat, wtedy obowiązuje ją tylko ubezpieczenie zdrowotne. Ubezpieczenie chorobowe jest dla niani dobrowolne, czyli może się na nie zdecydować, ale nie musi.
Państwo finansuje składki na ubezpieczenia: emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne, od części wynagrodzenia, która nie przekracza połowy minimalnej pensji. Z tego wsparcia mogą korzystać rodzice i opiekunowie, którzy pracują na etacie, zleceniu, prowadzą firmę lub gospodarstwo rolne. Nawet jeśli rodzic straci pracę lub zamknie firmę, państwo przez 3 miesiące nadal opłaca składki.
Rodzice dzieci w wieku od 12 do 35 miesięcy, którzy pracują zawodowo i nie korzystają ze żłobka ani przedszkola, mogą otrzymać świadczenie „Aktywni rodzice w pracy”, czyli tzw. babciowe. Miesięczna kwota to: 1500 zł na dziecko lub 1900 zł – jeśli dziecko ma orzeczenie o niepełnosprawności.
